چهارشنبه سوري و يا به عبارتي چارشنبه سوري از جمله آيين‌هاي كهن سالانه ايرانيان است كه همزمان با سه‌شنبه آخرسال در نقاط مختلف كشور برگزار مي شود.
قاشق زني، آجيل مشكل گشا، پريدن از روي آتش و فال گوش ايستادن از مراسم اصلي شب چهارشنبه سوري است.
مراسم چهارشنبه سوري بر گرفته از آيين‌هاي كهن ايرانيان بوده كه همچنان در ميان آنها و با اشكال ديگر در ميان بازماندگان اقوام رواج دارد.
"سور" در زبان و ادبيات فارسي و برخي گويش‌هاي ايراني به معناي "جشن"، "مهماني" و "سرخ" آمده است .
آيين‌هاي چهارشنبه آخرسال در منطقه آذربايجان با نام " چرشنبه سوري" ياد مي‌شود و مردم اين مناطق چند روز پيش از فرا رسيدن "چهارشنبه آخر سال" با خريد حنا ، اسباب بازي ، لباس نو و تنقلات مخصوص به پيشواز اين آيين كهن مي‌روند.
هريك از لوازم چهارشنبه سوري در آذربايجان شرقي داراي عنوان خاص و نشانگر تفاوت و ويژگي اين آيين در اين خطه از كشور است.
در منطقه آذربايجان آجيل ويژه چهارشنبه سوري را "چرشنبه يميشي" و شكلات مخصوص آن را " پنابات " مي‌نامند.
" شاربازي "ازجمله بازي‌هاي ويژه مناطق آذري در چهارشنبه‌سوري است كه در غروب سه‌شنبه آخرسال و در هواي گرگ و ميش بسياري از جوانان به آن اقدام مي‌كنند.
پرتاب تعداد زيادي " شار" درفضاي تاريك آسمان ، جلوه خاصي به پيرامون بخشيده و مردم شهر يا روستا را براي لذت بردن از ستاره‌هاي سرخ آسمان به " خرمن‌ها " مي‌كشاند.
مشابه آيين "شار" گرداني در تبريز ، برنامه‌اي به نام "تولاما" است كه پراكنده شدن شعله‌هاي آتش ناشي ازآن در فضا، منظره‌اي زيبايي را ترسيم مي‌كند.
طريقه اجراي آيين " تولاما" به‌اين شكل‌است كه يك تكه‌آلومينيوم را در داخل زغال گداخته قرار داده و بوسيله گردون آن را به‌سرعت مي‌چرخانند كه در اثر دماي بالاي زغال، آلومينيوم ذوب شده و هاله‌اي از روشنايي سرخ‌فام را ايجاد مي‌كند.
همزمان در بسياري از منازل شهر و روستا، مردم آتش روشن كرده و جوانان با پريدن از روي آن شعر سنتي زردي من ازتو سرخي توازمن را زمزمه مي‌كنند.
" آتيل ماتيل ، چرشنبه بختيم آچيل ، چرشنبه " شعر مورد علاقه دختران جوان است كه درآرزوي پريدن از روي آتش"چهارشنبه سوري " لحظه‌شماري مي‌كنند.
كدبانوي خانه نيز درشب چهارشنبه بهترين غذا را براي شام تهيه مي‌كند.
اندكي پس ازشام گروه‌هايي از جوانان طبق يك سنت ديرينه به پشت بام مردم رفته و اقدام به آويزان كردن شال از پنجره خانه‌ها مي‌كنند كه در آذربايجان به آن "قورشاق سالاماخ" مي‌گويند.
آيين "شال سالاماخ" در واقع يكي از شاخصه‌هاي چهارشنبه سوري در آذربايجان - شرقي است كه‌استاد شهريار نيز در منظومه "حيدرباباي" خود با عنوان " شال سالاماخ" ياد مي‌كند.
درآيين " قورشاق سالاماخ "،جوانان و نوجوانان پارچه بزرگ و بلندي را از پنجره و يا باجه منزل همسايگان و يا اقوام خويش آويزان كرده و عيدي طلب مي‌كنند.
صاحب خانه هم براساس سنت‌هاي ديرينه جوراب ،شكلات ،تخم مرغ ،نخود ،كشمش و يا پول به شال و پارچه بسته، شادي جوانان را كامل مي‌كنند.
از ديگر برنامه‌هاي مرسوم چهارشنبه‌سوري در آذربايجان شرقي، عيدي گرفتن داماد است به اين معنا كه داماد همراه با سه‌چهار نفراز دوستان و فاميل‌هاي جوان و هم‌سن و سال خود دراين روز به خانه عروس رفته و خانواده عروس از آنها با شيريني و چاي پذيرايي مي‌كند.
داماد و همراهان نيز به نوبه خود به داخل " پيش‌دستي"هايي كه به آنها شيريني تعارف شده، مبالغي اسكناس تازه گذاشته و مادر عروس يا به عبارتي مادرزن داماد نيز براي حاضرين انعام مي‌دهد.
انعام "چهارشنبه سوري" براي داماد معمولا جوراب پشمي دستباف ، پارچه (پيراهني) است و پيراهن سفيد به نشانه مباركي و خوشبختي به وي ، اهدا مي‌شود.
بامداد چهارشنبه نيز، مناطق مختلف آذربايجان شرقي داراي رسم خاصي بوده و در بسياري از مناطق روستايي مردان قبل از روشن شدن كامل هوا، حيوانات خود را براي سيراب كردن به رودخانه نزديك روستا مي‌برند چرا كه به عقيده آنان،اين كار درد و بلا رااز حيوانات دور كرده و بركت به ارمغان مي‌آورد.
حضور نوعروسان بر سر چشمه‌هاي آب و شستن حناي دست‌هاي خود با آب خنك آن همراه با بريدن كمي ازموي سرخود به نشانه خوش يمني ازديگر آيين‌هاي ويژه چهارشنبه سوري در آذربايجان شرقي است.
در سالهاي اخير آيين‌هاي اصيل چهارشنبه سوري دچار تحريف شده و اين سنت نيكو با ورود انواع مواد محترقه به بازار مصرف جوانان و نوجوانان به ابزاري براي اذيت مردم و ايجاد ناامني تبديل شده است.
بررسی معاملات معارض+